Męczennica cielista, zwana też passiflorą, to stosowana od stuleci roślina lecznicza wykazująca niezwykle korzystny wpływ na pracę układu nerwowego. Przynosi ukojenie umęczonej psychice, zwalcza niepokój, poprawia nastrój, jest też jednym z najlepszych ziół na problemy ze snem. Co ciekawe, walory lecznicze passiflory łączą się z walorami ozdobnymi. Kwiaty męczennicy są jednymi z najbardziej urokliwych kwiatów na świecie.
Męczennica cielista – informacje w pigułce:
- Męczennica cielista obfituje we flawonoidy, alkaloidy indolowe i glikozydy, dzięki którym jest drogocenną rośliną leczniczą.
- Zwana też passiflorą męczennica cielista korzystnie wpływa na pracę układu nerwowego, stanowiąc kompleksowe wsparcie dla osób o nadmiernie obciążonej psychice.
- Jednym z głównych działań męczennicy cielistej jest poprawa jakości snu. Zioło odpręża, uspokaja, pomaga zasnąć i dobrze wypocząć. Wpływając na wydłużenie fazy REM, sprzyja lepszej regeneracji organizmu.
- Passiflora ma dobre właściwości adaptogenne, przeciwdepresyjne i antystresowe. Jest też silnym antyoksydantem.
- Dzięki działaniu przeciwlękowemu i uspokajającemu wyciągi z ziela męczennicy cielistej mogą być alternatywą dla środków farmakologicznych o podobnym działaniu.
Męczennica cielista (Passiflora incarnata) – cenny surowiec roślinny rodem z amerykańskich tropików
Męczennica cielista (Passiflora incarnata), inaczej kwiat pasyjny, męczennica Pańska lub kwiat męki Pańskiej, swoją nietypową nazwę zawdzięcza misjonarzom, którzy w strukturze jej kwiatów dopatrzyli się symboli związanych z ukrzyżowaniem Jezusa (korony cierniowej i gwoździ). „Passio” to po łacinie „cierpienie”, a „flos” to „kwiat”. Stąd – passiflora.
Misterna budowa kwiatów passiflory ma jednak bardziej przyziemne wytłumaczenie. Są w ten sposób uformowane przez naturę, by efektywniej wabić owady i ułatwić proces zapylania. Temu samemu służy zresztą intensywna, upajająca wręcz woń kwiatów męczennicy cielistej.
Rośliny z rodzaju męczennica stanowią liczną grupę w rodzinie męczennicowatych. Rodzaj ten mieści około 500 gatunków, wśród których znaleźć można zarówno pnącza, jak i drzewa i krzewy. Męczennica cielista to najbardziej znany i najczęściej wykorzystywany przez człowieka gatunek z rodzaju męczennica.
Passiflora pochodzi z tropikalnych regionów Ameryki Południowej i Środkowej. Jako roślina lecznicza ma wielowiekową tradycję. Często stosowana była przez rdzennych Indian Ameryki Północnej, między innymi jako remedium na bezsenność, ataki paniki, zaburzenia lękowe, drgawki. Z Ameryki do Europy została przywieziona przez konkwistadorów w XVIII stuleciu.
Jak wygląda Passiflora incarnata?
Passiflora jest pnączem osiągającym do 10 m długości. Ma niebieskawe, niezwykłej urody kwiaty o średnicy 5-8 cm i naprzemianległe, trójklapowe liście mierzące od 7 do 17 cm. Kwiaty wyrastają pojedynczo w kątach liści. Mają mocno rozwinięte dno kwiatowe, pięciopłatkową koronę i przykoronek mający postać kolorowych nici. Wewnątrz kwiatu znaleźć można 5 pręcików otaczających 1 słupek.
Liście rośliny wyposażone są w wąsy czepne, dzięki którym ma ona zdolność do pięcia się w górę. Owoce passiflory to duże, jajowate, wielonasienne, początkowo zielone, później żółte jagody. Surowcem leczniczym jest ziele męczennicy cielistej, czyli wszystkie nadziemne części rośliny. Ziele zbiera się w okresie kwitnienia – od lipca do września.
Skarbnica flawonoidów i alkaloidów indolowych, czyli skład męczennicy cielistej
Ziele męczennicy cielistej obfituje w liczne związki flawonoidowe (w tym c-glikozydy apigeniny i luteoliny oraz glukozydy), które odpowiadają za większość działań prozdrowotnych tej rośliny. Nie brak tu również ważnych dla układu odpornościowego i nerwowego witamin i minerałów oraz wykazujących działanie hipotensyjne i uspokajające alkaloidów indolowych.
W passiflorze występuje też w niewielkiej ilości olejek eteryczny, który wyróżnia się działaniem przeciwzapalnym i antyseptycznym, a zarazem odpowiada za specyficzny zapach ziela.
Składniki czynne ziela męczennicy cielistej to:
- białko,
- witamina C,
- witamina A,
- witaminy z grupy B,
- wapń,
- żelazo,
- fosfor,
- witeksyna,
- izowiteksyna,
- orientyna,
- izoorientyna,
- kwercetyna,
- kempferol,
- szaftozyd,
- izoszaftozyd,
- wicenina-2,
- swertyzyna,
- glikozyd cyjanogenny (gynokardyna),
- chryzyna,
- alkaloidy indolowe (harmina, harmol, harman),
- kumaryna,
- maltol.
Kuracja męczennicą drogą do sprawniejszego zasypiania i spokojniejszego snu
W zwalczaniu zaburzeń snu, zwłaszcza tych spowodowanych wysokim poziomem stresu, wyczerpaniem nerwowym, zaburzeniami lękowymi czy nieregularnym trybem życia, duże wsparcie stanowią kuracje ziołami o zdolnościach adaptogennych i wyciszających nadmierną aktywność układu nerwowego.
Takimi właściwościami cechuje się męczennica cielista, przez co znajduje się w gronie najlepszych ziół wspomagających sen.
Oddziałując na układ GABA-ergiczny, passiflora hamuje czynność ośrodkowego układu nerwowego, co przekłada się na poprawę samopoczucia u osób narzekających na nadmierne pobudzenie umysłowe, wieczorną gonitwę myśli czy niemożność wejścia w stan gruntownego odprężenia przed udaniem się na wypoczynek nocny.
Regularne stosowanie naparów lub wyciągów z męczennicy cielistej pod koniec dnia to sposób na wzmocnienie bariery obronnej przed bodźcami wywołującymi nerwowość. To też metoda na redukcję niepokoju i wyciszenie myśli oscylujących wokół problemów życia codziennego. Dzięki temu łatwiej nam zasypiać.
Hamując aktywność centralnego układu nerwowego, męczennica cielista wpływa uspokajająco na psychikę, a co za tym idzie czyni wypoczynek nocny bardziej produktywnym. Jak wykazały badania, po zażyciu wyciągu z tego ziela sen odznaczał się dłuższą fazą REM. Różnica w jakości snu sprawiła, że badani czuli się lepiej wypoczęci.
Obok kuracji ziołowych sprzymierzeńcem dobrego snu i stanu odprężenia ciała i umysłu jest także kołdra obciążeniowa.
Dzięki męczennicy cielistej:
- mamy spokojniejszy umysł, jesteśmy bardziej zrelaksowani, a negatywne emocje ulegają wyciszeniu, przez co łatwiej nam wchodzić w stan snu,
- faza REM, w czasie której pojawiają się marzenia senne, jest dłuższa, przez co sen jest bardziej wydajny i regenerujący,
- rano czujemy się bardziej wypoczęci, mamy więcej energii i lepszy nastrój,
- ogólny czas trwania snu jest dłuższy, co jest szczególnie ważne dla osób borykających się z przedwczesnym wybudzaniem i zbyt krótkim, nieprzynoszącym poczucia wypoczęcia snem.
Jeśli nie wiesz, o której godzinie powinieneś wstać, by czuć się w pełni wypoczętym, skorzystaj ze specjalnego kalkulatora snu.
Męczennica cielista – działanie uspokajające, tonizujące układ nerwowy i łagodzące stres
Związki flawonoidowe obecne w męczennicy cielistej oddziałują na aktywność kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w układzie nerwowym. Jest on podstawowym neuroprzekaźnikiem hamującym. Odpowiada za ograniczenie ilości przekazywanych między neuronami impulsów, a co za tym idzie wpływa na redukcję nadmiernego pobudzenia w obrębie ustroju i przywraca równowagę w organizmie.
Męczennica wykazuje też własności adaptogenne, pomagając organizmowi zaadoptować się do każdych, nawet trudnych, warunków zewnętrznych.
Stosowanie męczennicy cielistej, jak również innych składników naturalnych wpływających na GABA, jest wskazane w stanach zwiększonego napięcia nerwowego, wysokiego stresu, gwałtownych wahań nastroju, nadpobudliwości, zaburzeń koncentracji, niestabilności emocjonalnej, a także nadmiernej nerwowości i wybuchowości. Zioło może być także wykorzystane w celu zniwelowania symptomów somatycznych będących następstwem zaburzeń nerwicowych, np. kołatania serca, problemów gastrycznych.
Męczennica cielista jako wsparcie w walce z uzależnieniami
Atuty męczennicy cielistej docenią także osoby zmagające się z uzależnieniami. Dzięki zdolnościom adaptogennym, antystresowym, odprężającym, uspokajającym i stabilizującym poziom neuroprzekaźników, roślina niweluje objawy odstawienne i wspomaga wychodzenie z nałogu. Jest pomocna między innymi w przypadku uzależnienia od alkoholu, nikotyny, THC i opioidów.
Wyciągi z męczennicy cielistej jako antidotum na stany lękowe
Przeprowadzone badania wykazały, że męczennica cielista odznacza się działaniem przeciwlękowym i uspokajającym. Nie dziwi zatem fakt, iż coraz częściej ekstrakty z tej rośliny stosowane są jako alternatywa dla tradycyjnych leków psychotropowych.
Stosowane przez dłuższy czas wyciągi z ziela męczennicy cielistej mogą w sposób satysfakcjonujący redukować lęk i niepokój i stabilizować funkcje psychologiczne, a przy tym nie niosą ryzyka uzależnienia i nie dają negatywnych skutków ubocznych, jak robią to benzodiazepiny i inne silne leki uspokajające.
Inne cenne właściwości męczennicy cielistej
Działanie męczennicy w redukowaniu lęku, normowaniu pracy układu nerwowego, wyciszaniu emocji i wspomaganiu zdrowego, głębokiego snu to nie wszystko. Również w przypadku szeregu innych dolegliwości warto sięgać po passiflorę.
Właściwości lecznicze męczennicy cielistej:
- wykazuje działanie przeciwdrgawkowe, może być wsparciem w zwalczaniu epilepsji,
- jest pomocna w profilaktyce choroby Parkinsona,
- jest silnym antyoksydantem,
- ma działanie przeciwkaszlowe, pomaga zmniejszać objawy astmy,
- wykazuje właściwości przeciwskurczowe i przeciwbólowe,
- niweluje migreny,
- poprawia libido,
- wspiera zwalczanie depresji,
- zmniejsza odczuwanie objawów wahań hormonalnych,
- zmniejsza objawy somatyczne stresu,
- niweluje dolegliwości żołądkowe,
- pomaga obniżać zbyt wysokie ciśnienie krwi,
- pomaga w przypadku wyczerpania organizmu.
Męczennica cielista – w jaki sposób stosować i jak dawkować roślinę?
Ziele męczennicy cielistej jest dostępne w wielu postaciach, w tym suszu do zaparzania, mielonego ziela i wieloskładnikowych herbatek fix. Wyciągi z ziela passiflory wchodzą w skład preparatów o działaniu antystresowym, nasennym, uspokajającym i adaptogennym, w tym: kapsułek, tabletek, syropów, kropli.
Z suszonego ziela męczennicy możemy przygotowywać prozdrowotne napary lub nalewkę.
Napary pijemy w proporcji 1 łyżka suszu na 1 szklankę wody. Zalewamy zioło wrzątkiem i parzymy pod przykryciem 15 minut. Spożywamy 2-3 razy dziennie.
Dobowa dawka nalewki z męczennicy to 1-2 łyżeczki 2-3 razy dziennie.
Jeśli chodzi o wyciągi z męczennicy zawarte w preparatach w kapsułkach i tabletkach, dzienna dawka to 500-800 mg.
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania męczennicy cielistej?
Męczennicy cielistej zdecydowanie nie powinny stosować kobiety w ciąży, gdyż zioło może wywołać skurcze macicy, co z kolei może skutkować poronieniem lub przedwczesnym porodem. Preparatów z passiflorą powinny też unikać kobiety karmiące piersią, dzieci do 12 roku życia i osoby stosujące leki nasenne, przeciwlękowe, przeciwdepresyjne i uspokajające.
Męczennica cielista – działania niepożądane
Przyjmowane w pokaźnych dawkach preparaty z męczennicą mogą wywołać pewne skutki uboczne, takie jak: nadmierna senność, uczucie dezorientacji, oszołomienie, zawroty głowy, bóle głowy.
Passiflora w uprawie
Passiflora jest bardzo atrakcyjna dla oka. Tworzy gęste pędy i łatwo wspina się po rozmaitych powierzchniach. Świetnie prezentuje się na ogrodowych płotkach, pergolach, werandach, tarasach, a także na pniach drzew i skałach. Kwitnie obficie i wydziela piękny zapach. Co ucieszy amatorów ogrodnictwa, jest prosta w uprawie i mało wymagająca.
Choć passiflora wywodzi się z Ameryki, dzisiaj uprawiana jest na całym świecie. Można ją sadzić w domach, ogrodach i na tarasach. Jest dość odporna na niskie temperatury, ale nie powinna być pozostawiana na mrozie niższym niż minus 5 stopni Celsjusza.
Z wykształcenia kulturoznawca, zawodowo zajmuje się e-marketingiem. Entuzjastka zdrowego, aktywnego stylu życia. Uwielbia gotować, czytać, pić yerba mate, biegać, oglądać dobre filmy i… dobrze spać.
