Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) to mała krzewinka od stuleci wykorzystywana w ziołolecznictwie. Dzięki właściwościom uspokajającym i nasennym, często stosowana jest jako alternatywa dla środków farmakologicznych o pokrewnym działaniu. Zarówno ziele melisy, jak i olejek pozyskiwany z melisy mają kojący wpływ na psychikę, ale to nie koniec ich pozytywnych właściwości. Dzięki bogactwu flawonoidów, terpenów, tanin i innych składników aktywnych melisa jest pomocna w wygaszaniu infekcji i zwalczaniu licznych dolegliwości. Co ciekawe, melisa ma także atuty kulinarne, szczególnie dobrze spisuje się w daniach w typie śródziemnomorskim.
W pigułce:
- Od czasów wczesnego średniowiecza melisa lekarska jest skutecznym remedium na skołatane nerwy, stany lękowe i zaburzenia nastroju.
- Dzięki intensywnemu olejkowi eterycznemu melisa idealnie sprawdza się jako naturalny środek uspokajający, antystresowy i nasenny.
- Związki terpenowe, flawonoidy, garbniki i inne bio-składniki sprawiają, że melisa wykazuje wszechstronny pozytywny wpływ na organizm. Przede wszystkim redukuje problemy trawienne, zwalcza stany zapalne, niweluje dolegliwości skórne oraz wspomaga pracę serca.
- Melisa lekarska jest ziołową receptą na problemy z zasypianiem, płytki sen i niewysypianie się.
Jak rośnie i skąd pochodzi melisa lekarska?
Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) to dorastająca do wysokości kilkudziesięciu centymetrów krzewinka. Ma mocno rozgałęzioną, wzniesioną, łodygę i okrągławe, karbowane, pokryte drobnymi włoskami liście. Mają one żywą, zieloną barwę i mocno uwypuklone unerwienie. Właśnie w liściach melisy skumulowany jest olejek eteryczny. Gdy je potrzeć, wydzielają intensywny, bardzo przyjemny zapach, w którym znaleźć można nuty świeże, cytrynowe, ziołowe i lekko miodowe.
Z uwagi na wabiącą, silną woń melisa jest niezwykle lubiana przez pszczoły i bardzo miododajna. Kwiaty melisy są najpierw żółtawe, potem białe. Roślina kwitnie od czerwca do września.
Melisa lekarska jest rośliną wieloletnią i należy do rodziny jasnotowatych. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, ale dziś uprawiana jest niemal na całym świecie, w tym w Europie, Ameryce i Azji. Stosowana była już w starożytności i średniowieczu. Pisał o niej w I wieku n.e. grecki lekarz Pedanius Dioskurydes jako o skutecznym środku na ukąszenia. W XVI wieku znany szwajcarski medyk Paracelsus rekomendował ją jako receptę na osłabiony organizm, gasnącą młodość, zmęczony umysł i skołatane nerwy.
Melisa, zwana także cytrynowym zielem, pszczelnikiem, rojownikiem, starzyszkiem i matecznikiem, kojarzy się głównie z właściwościami uspokajającymi, ale ma wszechstronny pozytywny wpływ na organizm. Rosnącą popularnością cieszy się też olejek melisowy. Należy m.in. do czołówki ziół wykorzystywanych w aromaterapii w celu ukojenia nerwów i przywrócenia dobrego, spokojnego snu.
Herbata z ziela melisy – właściwości uspokajające i kojące układ nerwowy
Melisa skutecznie uspakaja przy jednoczesnym braku efektu otumanienia, czy nawet dezorientacji, który to efekt przynosi wiele tradycyjnych leków uspokajających. Warto po nią sięgać w przypadku nadmiernego pobudzenia nerwowego, odczuwania napięcia emocjonalnego i wzmożonego niepokoju, a także stresu i rozdrażnienia, zaburzeń nerwicowych, depresyjnych i w stanów lękowych. Melisa pomaga ukoić nerwy i oczyścić umysł ze zbędnych myśli.
Liście melisy, będące surowcem leczniczym, obfitują w olejek eteryczny, a ten z kolei w związki terpenowe. Wpływają one na układ nerwowy, zmniejszając jego próg wrażliwości i ograniczając dopływ bodźców. Na skutek tego działania, nasza bariera chroniąca przed czynnikami stresogennymi jest silniejsza, a my sami czujemy się spokojniejsi i bardziej zdystansowani do problemów.
Olejek eteryczny zawarty w melisie, oprócz działania uspokajającego, wykazuje jednocześnie działanie rozluźniające mięśnie i normalizujące nastrój, co sprzyja lepszemu samopoczuciu i efektywniejszemu wypoczynkowi po ciężkim dniu.
Melisa na sen
Melisa lekarska to skarbnica olejku eterycznego, w którym znajdziemy między innymi takie substancje aromatyczne jak: linalol, cytral, geraniol, cytronelal, pinen, kumen. Tworzą one kompozycję, która sprzyja odprężeniu i poczuciu równowagi wewnętrznej, a co za tym idzie bezproblemowemu zasypianiu i spokojnemu przesypianiu właściwej ilości godzin.
Wypijane wieczorem mocne, aromatyczne napary z melisy to sposób na uwolnienie psychiki od całodniowego balastu problemów i spraw oraz harmonijne i spokojne wejście w stan relaksu i przyjemnej senności.
Jeśli chcemy gruntownie poprawić jakość snu, wraz ze stosowaniem naparów z melisy lub preparatów aptecznych zawierających ekstrakty z melisy, warto wyregulować swój rytm dobowy i ustalić optymalny dla naszego organizmu czas snu. Pomoże nam w tym kalkulator snu.
W jaki sposób można wykorzystać melisę na sen:
- picie naparów z melisy,
- picie odwarów z melisy połączonej z korzeniem kozłka lekarskiego,
- picie leczniczej nalewki przygotowanej na świeżych liściach melisy,
- spożywanie kilku kropli olejku z melisy (na łyżeczce miodu lub cukru),
- spożywanie preparatów z melisą,
- aromaterapia z udziałem olejku z melisy,
- robienie masaży z olejkiem melisowym,
- kąpiele z dodatkiem olejku melisowego.
Co daje melisa na sen:
- niweluje niepokój i lęk niepozwalający zasnąć,
- rozluźnia ciało i umysł,
- wycisza silne emocje,
- zwalcza zespół przewlekłego zmęczenia, którego jednym ze skutków są zaburzenia snu,
- działa łagodząco na psychikę, niweluje zdenerwowanie i natłok niesprzyjających myśli,
- zwalcza zmęczenie psychiczne, napięcie i zły nastrój, tym samym pomaga się głęboko zrelaksować, co służy późniejszemu łatwemu zasypianiu,
- pomaga odciąć się od codziennych spraw i skupić na wypoczynku,
- przyspiesza proces zasypiania,
- pomaga uregulować cykl spania i czuwania,
- normalizuje fazy snu.
Lecznicze napary z melisy pomocne w zwalczaniu przewlekłego stresu
Wdychanie aromatu melisy na drodze inhalacji i dyfuzji oraz picie naparów z melisy to także dobra metoda na eliminację stresu i rozdrażnienia. Przewlekły stres i notoryczne przebywanie w stanie irytacji i napięcia to bardzo powszechne problemy.
Silny stres może manifestować się w wieloraki sposób, dając całą serię objawów fizycznych i psychologicznych. Najczęstszymi symptomami stresu są: płytki oddech, przyspieszony puls, kołatanie serca, wzmożone pocenie się, bóle głowy, drżenie rąk, bezsenność, ciągłe zmęczenie i nerwowość.
Jednym z uznanych sposobów na walkę ze stresem jest korzystanie z dobrodziejstw ziół, przy czym melisa należy do tych najczęściej wybieranych, najwszechstronniej oddziałujących na organizm i najbardziej przystępnych.
Melisa, wycisza czynność centralnego układu nerwowego, hamuje nadmierne pobudzenie, ogranicza wpływ czynników stresogennych i pomaga organizmowi wrócić do stanu równowagi. Reguluje rytm serca, rozluźnia spięte mięśnie, zmniejsza poziom lęku i niepokoju, przywracając dobre samopoczucie.
Melisa lekarska – właściwości lecznicze
Melisa lekarska zwiera pokaźną paletę substancji czynnych, wśród których wiele spełnia rolę kompleksowo dbających o zdrowie organizmu antyoksydantów. W liściu melisy znajdziemy:
- flawonoidy (kwercetyna, luteolina, apigenina, kemferol),
- olejek eteryczny,
- garbniki,
- gorycze,
- triterpeny,
- kwasy fenolowe (m.in. kwas kawowy, kwas chlorogenowy i kwas rozmarynowy),
- śluzy,
- karotenoidy,
- chlorofil,
- żywice,
- witamina C,
- minerały (w tym cynk, żelazo, miedź, mangan).
Właściwości prozdrowotne melisy:
- wspiera układ krążenia, pomaga obniżać poziom cholesterolu i normować rytm serca,
- pobudza wydzielanie żółci i soku żołądkowego,
- hamuje rozwój bakterii Helicobacter pylori, która przyczynia się do choroby wrzodowej żołądka,
- redukuje problemy z trawieniem, przeciwdziała zaparciom i wzdęciom,
- wspomaga pracę wątroby,
- ma działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, bakteriobójcze i grzybobójcze,
- ma słabe działanie napotne, jest pomocna w okresie przeziębienia,
- wspomaga układ odpornościowy,
- ma działanie rozkurczające mięśnie gładkie jelit, jest pomocna w bólach brzucha oraz stanach skurczowych jelit i dróg żółciowych,
- jest jednym z niewielu ziół, które można stosować w ciąży (oprócz okresu tuż przed porodem), działa rozluźniająco i odprężająco na przyszłe mamy, niweluje wahania nastroju i łagodzi mdłości w ciąży,
- łagodzi odczuwanie objawów napięcia przedmiesiączkowego i redukuje bóle miesiączkowe.
Na dobre trawienie, na skórę, na sen – jak stosować ziele melisy?
Melisa doskonale nadaje się zarówno do użytku wewnętrznego, jak i zewnętrznego. W jaki sposób ją wykorzystać w celach zdrowotnych i kosmetycznych?
- Napary z melisy (1 łyżka suszonych liści melisy na 1 szklankę wrzątku) – polecane w przypadku problemów ze snem, napięcia nerwowego, drażliwości, stresu, zaburzeń depresyjnych, lękowych, a także zaburzeń rytmu serca, dolegliwości trawiennych, skurczów w obrębie jamy brzusznej, przeziębień, grypy.
- Inhalacje z olejku melisowego – polecane w przypadku zaburzeń nerwicowych i lękowych, trudności z zasypianiem, wyczerpania psychicznego oraz dolegliwości ze strony układu oddechowego.
- Nacieranie klatki piersiowej olejkiem melisowym – rekomendowane w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych i kłopotów z zaśnięciem.
- Masaże z olejkiem melisowym – niezawodne przy wysokim poziomie stresu, nadmiernym napięciu mięśni, migrenach, przemęczeniu i problemach ze snem.
- Aplikowanie olejku z melisy wprost na skórę (wystarczy kilka kropli olejku z melisy wymieszać z łyżką stołową oleju lnianego albo oliwy i nałożyć na zmienione miejsce).
- Okłady ze świeżych liści melisy (garść rozgniecionych liści nakładamy na chore miejsce) – polecane m.in. przy ranach, oparzeniach, ukąszeniach.
Melisa – zastosowanie w kuchni
Dodane do potrawy świeże liście melisy dodają jej nieprzeciętnego, lekko ziołowego i lekko cytrynowego aromatu. Z uwagi na wysoką zawartość antyoksydantów i innych cennych składników zioło to świetnie wpisuje się w dietetyczny, lekki jadłospis i współgra ze zdrowym trybem życia.
Świeże liście melisy sprawdzą się w kuchni jako:
- dodatek do sałatek,
- składnik zielonych koktajli z blendera,
- składnik past do kanapek,
- składnik dipów i dressingów,
- dodatek do mrożonej herbaty i orzeźwiającej wody z cytryną,
- dodatek do zup,
- dodatek do dań z ryżem i makaronem,
- dodatek do pieczonych i grillowanych mięs,
- zamiennik trawy cytrynowej,
- element dekoracyjny deserów.
Melisa na opryszczkę, rany i na ukąszenia owadów – jak zrobić leczniczy okład z melisy?
Ze świeżo zerwanych liści melisy można przygotować okłady na uszkodzoną, wymagającą rewitalizacji lub objętą stanem zapalnym skórę. Wystarczy zmiażdżyć lub bardzo drobno posiekać liski, a następnie nałożyć bezpośrednio na skórę.
Zaaplikowana w tej formie melisa przyniesie nam cały szereg korzyści: ograniczy rozwój bakterii, grzybów i wirusów, pomoże wygasić proces zapalny, oczyści skórę, zniweluje opuchliznę, odświeży i pobudzi proces regeneracji tkanki.
Takie okłady z melisy to uniwersalna pomoc przy: otarciach, stłuczeniach, obrzękach, mechanicznych urazach skóry, ukąszeniach owadów, opryszczce, trądziku, wysypkach, zaczerwienieniach, łojotoku, łupieżu, oparzeniach, ropniach, infekcjach wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych.
Melisa – skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania
O ile niektóre z ziół mają długą listę przeciwwskazań i skutków ubocznych, o tyle melisa nie ma ich prawie w ogóle. Jest bezpieczna dla kobiet ciężarnych i karmiących, również dzieci mogą spożywać herbatki z melisy. Jednak jeśli cierpimy na poważne schorzenia lub przyjmujemy leki, przed zastosowaniem melisy warto skonsultować się z lekarzem.
Bardzo rzadko melisa powoduje działania niepożądane. Niekiedy mogą pojawić się następujące skutki uboczne: dyskomfort w jamie brzusznej, mdłości, wymioty, zawroty głowy, nadmierny apetyt, reakcje skórne.
W celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia skutków ubocznych, warto trzymać się rekomendowanych dawek, zarówno jeśli chodzi o napary z melisy, jak i preparaty z melisą.
Z wykształcenia kulturoznawca, zawodowo zajmuje się e-marketingiem. Entuzjastka zdrowego, aktywnego stylu życia. Uwielbia gotować, czytać, pić yerba mate, biegać, oglądać dobre filmy i… dobrze spać.
