Bezdech senny – czym jest, jak się objawia i co z nim zrobić?

Bezdech senny (OSA, obstructive sleep apnea) stanowi rodzaj zaburzenia oddychania występującego w czasie snu. Często jest to problem bagatelizowany, choć nieleczony bezdech może prowadzić do wielu innych schorzeń. Z tego względu bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka oraz wprowadzenie leczenia. Jeśli podejrzewasz u siebie to schorzenie, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.

Bezdech senny – informacje w pigułce

  • Bezdech senny to zaburzenie oddychania podczas snu, prowadzące do chwilowego niedotlenienia.
  • Występują dwa rodzaje tego schorzenia – obturacyjny bezdech senny i centralny bezdech senny.
  • Głównym objawem jest głośne chrapanie.
  • Bezdech może być groźny dla organizmu, a nieleczony przyczynia się do występowania innych problemów zdrowotnych.

Jak wygląda bezdech senny?

Podczas epizodu bezdechu sennego dochodzi do zapadnięcia się górnych dróg oddechowych, głównie ścian gardła. Rozluźniają się wtedy mięśnie podniebienia miękkiego oraz języczek, przez co przepływ powietrza przez drogi oddechowe jest częściowo lub całkowicie zablokowany. U niektórych osób zdarza się także, że bezdech pojawia się na skutek wiotczenia języka w czasie snu. Charakterystycznym objawem jest ponadto głośne chrapanie, które pojawia się na skutek ograniczonego przepływu powietrza, kiedy organizm musi wkładać większy wysiłek w proces oddychania. Objawy pojawiają się najczęściej podczas spania na wznak.

Jak długo trwa bezdech senny?

Za epizod bezdechu sennego uznaje się zatrzymanie lub spłycenie oddechu na okres co najmniej 10 sekund lub dłuższy. Niektóre epizody takiego zaburzenia oddychania trwają nawet 90 sekund. Im częstsze i/lub dłuższe są bezdechy, tym większe zagrożenie stanowią dla zdrowia.

Dlaczego pacjent z bezdechem często się budzi?

W przypadku pacjentów z tym schorzeniem często dochodzi do budzenia się w nocy. Z czego to wynika? Podczas epizodu bezdechu dochodzi do trudności z przepływem powietrza lub jego całkowitego zablokowania. W odpowiedzi organizm stara się przywrócić prawidłowy oddech, dlatego doprowadza do wybudzenia. Jest to mechanizm obronny, który ma chronić przed zagrożeniem życia w wyniku niedotlenienia.

Bezdech senny – rodzaje

Wyróżnia się dwa główne rodzaje tego zaburzenia oddychania – obturacyjny bezdech senny oraz centralny bezdech senny.

Obturacyjny bezdech senny (OBS)

obturacyjny bezdech senny

Obturacyjny bezdech senny (OBS) występuje najczęściej – stanowi około 85-90% wszystkich przypadków. Według definicji opracowanej w 1999 roku przez American Academy of Sleep Medicine, to schorzenie charakteryzujące się wielokrotnymi, powtarzającymi się epizodami znacznego ograniczenia lub całkowitego zatrzymania przepływu powietrza przez drogi oddechowe na poziomie gardła, przy jednoczesnej wzmożonej pracy mięśni oddechowych. Bezdechy powtarzają się od kilkunastu do kilkudziesięciu razy w ciągu każdej godziny, przez co dochodzi do przejściowego niedotlenienia.

Centralny bezdech senny (CBS)

Centralny bezdech senny występuje rzadko – to około 1-5% wszystkich przypadków bezdechu. Polega na całkowitym zatrzymaniu przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas snu z jednoczesnym zatrzymaniem ruchów oddechowych klatki piersiowej i brzucha. Przyczyną jest chwilowa przerwa w przepływie impulsów nerwowych z mózgu do mięśni kontrolujących oddychanie. Najczęściej zdarza się w następstwie innych chorób, np. niewydolności serca czy chorób układu nerwowego. Przejściowo może także występować u ludzi zdrowych, zwłaszcza jeśli znajdą się na dużych wysokościach.

W przeciwieństwie do obturacyjnego bezdechu sennego, w przebiegu centralnego bezdechu nie musi występować chrapanie. W tym przypadku objawy w nocy mogą ograniczać się jedynie do przerw w oddychaniu. Ponadto w leczeniu używa się nieco innej aparatury, bardziej złożonej niż przy OBS.

Bezdech senny – objawy

Bezdech senny związany jest z różnorodnymi objawami, występującymi zarówno w nocy, jak i w dzień jako konsekwencja tego zaburzenia. Niektóre symptomy są niespecyficzne, mogą bowiem przypominać objawy innych zaburzeń. Z tego powodu, diagnoza bezdechu sennego może być dodatkowo utrudniona.

Objawy występujące w nocy

Wśród głównych objawów występujących w nocy możemy wyróżnić:

  • głośne, nieregularne chrapanie,
  • niespokojny, przerywany sen,
  • nagłe wybudzenia z poczuciem utraty tchu, trudności ze złapaniem oddechu,
  • problemy z ponownym zaśnięciem,
  • uczucie lęku po przebudzeniu,
  • kołatanie serca,
  • częsta potrzeba oddawania moczu w nocy,

Objawy występujące w ciągu dnia

Niektóre dolegliwości w ciągu dnia mogą wynikać z doświadczania bezdechu sennego. Są to między innymi:

  • uczucie niewyspania, senność i zmęczenie w ciągu dnia,
  • trudności z koncentracją,
  • uczucie znacznej suchości w ustach po przebudzeniu,
  • drażliwość,
  • poranne bóle głowy,
  • spadek libido,
  • zapadanie w krótkie niekontrolowane drzemki w ciągu dnia, np. podczas oglądania telewizji.

U kogo występuje bezdech senny?

kobieta cierpiąca na bezdech senny

Bezdech senny dotyczy około 2-4% społeczeństwa, częściej u mężczyzn niż u kobiet. Występuje w dużej mierze u osób z nadwagą oraz otyłością. Związane jest to ze zbyt dużym obwodem szyi (u mężczyzn powyżej 43 cm, u kobiet powyżej 40), a co za tym idzie, zwiększonym ryzykiem ucisku na drogi oddechowe. Czynnikami ryzyka są także cukrzyca oraz nadciśnienie tętnicze.

Warto dodać, że pojedyncze bezdechy, trwające kilka lub kilkanaście sekund mogą występować u większości zdrowych osób, zwłaszcza na etapie zasypiania. W stanach chorobowych bezdechy są częstsze i trwają dłużej niż 10 sekund. Ponadto, na skutek spożywania alkoholu bezdech może wystąpić u osób zdrowych lub nasilić się u chorych.

Co może powodować bezdech senny?

Bezdech senny znacznie częściej występuje u osób spożywających alkohol. Napoje wysokoprocentowe rozluźniają mięśnie, w tym te wyściełające podniebienie i gardło. Z tego względu nawet osoby zdrowe mogą w takiej sytuacji doświadczyć chrapania, z kolei u osób z bezdechem sennym objawy dodatkowo się nasilają po spożyciu alkoholu. Ponadto bezdech stanowi również częstą przypadłość u palaczy.

Bezdech senny – skutki

Bezdech senny może przyczyniać się do wielu negatywnych konsekwencji dla zdrowia. Bezpośrednim skutkiem jest między innymi niedotlenienie całego organizmu. W efekcie osoba z nieleczonym bezdechem może czuć się niewyspana, zapadać w drzemki w ciągu dnia, mieć problemy z koncentracją. Oprócz tego schorzenie może przyczyniać się do zawałów, udarów, nadciśnienia, cukrzycy i depresji.

Czy bezdech senny może zabić?

Bezdech senny może okazać się niebezpieczny dla zdrowia. W niektórych przypadkach może być nawet śmiertelny. Udar czy zawał w konsekwencji bezdechu sennego mogą okazać się tragiczne w skutkach. Ponadto, w skrajnych przypadkach zatrzymanie oddechu podczas epizodu bezdechu sennego może doprowadzić do nagłej śmierci na skutek zatrzymania akcji serca. Pośrednie zagrożenie wynika także z niekontrolowanych drzemek w środku dnia – tzw. mikrosen w nieoczekiwanych sytuacjach, np. podczas jazdy samochodem, może doprowadzić do śmiertelnego wypadku.

Jaki lekarz leczy bezdech senny?

W przypadku bezdechu sennego w pierwszej kolejności dobrze zgłosić się do lekarza rodzinnego lub internisty, który po wstępnym wywiadzie skieruje do innych specjalistów. Najczęściej będzie to otolaryngolog, ponieważ lekarz ten specjalizuje się w chorobach nosa i gardła. Możliwym wyborem jest także pulmonolog, zajmujący się leczeniem chorób płuc oraz układu oddechowego. Zdarza się, że pomocna jest również konsultacja z neurologiem. Problemem bezdechu sennego zajmuje się także lekarz medycyny snu, choć tego typu specjalizacja jest jeszcze mało popularna w Polsce.

Bezdech senny – jakie badania wykonać?

Najczęściej wykorzystywanym badaniem w diagnostyce obturacyjnego bezdechu sennego jest polisomnografia lub poligrafia.

badanie polisomnograficzne

Poligrafia może być wykonana w domu pacjenta. Jest to badanie diagnostyczne mające ocenić występowanie zaburzeń oddychania podczas snu. Poligraf jest w stanie ocenić przepływ powietrza, saturację, występowanie chrapania, pozycję oraz wysiłek oddechowy.

Polisomnografia dodatkowo mierzy napięcie mięśni, EEG (elektroencefalografia) oraz elektrookulogram. Tego typu badanie wymaga podłączenia do specjalistycznej aparatury w szpitalu lub ośrodku specjalizującym się w zaburzeniach snu. Jest to najdokładniejsza metoda diagnozy bezdechu sennego.

Oprócz badań specjalistycznych, warto wykonać podstawowe badania krwi oraz inne badania zlecone przez lekarza, aby wykluczyć występowanie chorób dających zbliżone objawy.

Jak leczyć bezdech senny?

Jedną z kwestii istotnych w leczeniu bezdechu jest zadbanie o swój styl życia. Pomocne będzie zrezygnowanie z używek, ponieważ mogą one nasilać objawy. W przypadku osób z otyłością ważne jest zrzucenie wagi, gdyż to jeden z głównych czynników mających znaczenie w przypadku bezdechu. Ponadto, warto zadbać o aktywność fizyczną, regularny tryb życia czy wykonywać badania profilaktyczne.

Należy jednak pamiętać, że bezdech senny wymaga konsultacji ze specjalistą, który dobierze odpowiednie leczenie. Najczęściej stosowana w leczeniu jest specjalna aparatura – CPAP. Wytwarza stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Pacjent ma podczas snu specjalną maskę lub system poduszek nosowych z rurką podłączoną do aparatury. Do dróg oddechowych wtłaczane jest powietrze, uniemożliwiając zapadnięcie się gardła i zapobiegając w ten sposób bezdechom. Jest to metoda najmniej inwazyjna, nie wymaga bowiem zabiegów operacyjnych ani przyjmowania leków. U osób z powikłaniami wynikającymi z bezdechu może być konieczne bardziej złożone leczenie.

Artykuł ma jedynie charakter informacyjny i nie zastępuje profesjonalnej porady. Jeśli podejrzewasz u siebie bezdech senny, skonsultuj się z lekarzem w celu właściwej diagnostyki oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Bibliografia:

Ancoli-Israel, S. i in. (2008). Cognitive Effects of Treating Obstructive Sleep Apnea in Alzheimer’s Disease: A Randomized Controlled Study, Journal of the American Geriatric Society 56; 2076–2081.
Domaradzki, D., Stryjewski, P. J., Konieczyńska, M., Lelakowski, J. (2016). Obturacyjny bezdech senny — diagnostyka i postępowanie terapeutyczne. Folia Cardiologica 2016; 11(3): 253 – 259.
Kiciński, P., Zakrzewski, M., Dybała, A., Zubilewicz, R., Mosiewicz, J., Jaroszyński, A. (2012). Obturacyjny bezdech senny — zasady diagnostyki i leczenia. Forum Medycyny Rodzinnej 2012; 6(5): 228 – 235.
Kowalewska, B., Gołębiewska, A., Krajewska – Kułak, E. (2017). Zespół bezdechów sennych – wpływ na organizm człowieka. Holistyczny wymiar współczesnej medycyny, Tom III; 144-160.
Lech, J. i in. (2013). Cierpienie pacjentów z zaburzeniami oddychania w czasie snu. Studia Medyczne 2013; 29(1): 95 – 101.
Mosley M. (2021). Moc dobrego snu. Jak spać, by być bardziej szczęśliwym, zdrowym i wypoczętym. Warszawa: Wydawnictwo Otwarte.
Walker, M. (2019). Dlaczego śpimy. Odkrywanie potęgi snu i marzeń sennych. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy.
Wąsik, M., (2016). Obturacyjny bezdech senny – problem interdyscyplinarny. Medycyna po Dyplomie, 2016 (2)

Odbierz za darmo całą wiedzę o zdrowym śnie
w pigułce

.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top