Wrzos pospolity to roślina o charakterystycznych różowo-fioletowych kwiatach, która od stuleci wzbogaca krajobrazy całego świata. Jednak wartość wrzosu znacznie wykracza poza walory estetyczne. Jest on też nieocenionym sojusznikiem zdrowia psychicznego i fizycznego. Jest między innymi przydatny w zwalczaniu różnego rodzaju infekcji, poprawianiu trawienia i oczyszczaniu ciała z toksyn. Okazuje się też być niezwykle korzystny dla jakości snu, koi bowiem nerwy i ułatwia zasypianie. To prawdziwy skarb natury, którego dobroczynne właściwości warto poznać bliżej.
W pigułce:
- Wrzos pospolity to przyciągająca spojrzenie roślina o długich, malowniczych kwiatostanach. Od charakterystycznego różowo-fioletowego koloru kwiatów wrzosów została zaczerpnięta nazwa barwy – wrzosowy.
- Posiadający mnóstwo dekoracyjnych odmian wrzos pospolity jest także rośliną leczniczą o wielu zastosowaniach, wśród których na uwagę zasługuje polepszanie kondycji nerwowej.
- Wrzos od dawna wykorzystywany jest w medycynie ludowej. Ma właściwości antybakteryjne i antyoksydacyjne. Pomaga na problemy z drogami moczowymi, jest też remedium na bóle reumatyczne.
- Wrzos pospolity należy do grona ziół na sen. Pomaga zwalczyć napięcie nerwowe i przygotowuje organizm do wejścia w stan wypoczynku nocnego. Działając odprężająco, przyspiesza zaśnięcie.
Wrzos pospolity (Calluna vulgaris) – atrakcyjna dla oka krzewinka z dużym potencjałem prozdrowotnym
Wrzos pospolity, inaczej wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris), to zimozielona krzewinka na ogół dorastająca do 50 cm wysokości (choć zdarzają się i odmiany niższe, i wyższe). Jest byliną i należy do rodziny wrzosowatych. Posiada charakterystyczne długie kwiatostany, w których spoczywają różowo-fioletowe kwiaty. Wrzos jest rośliną niezwykle malowniczą i dodaje uroku każdej przestrzeni, dlatego często umieszczany jest w ogrodach i na tarasach. Z uwagi na wizualne podobieństwo wrzosy często są mylone z wrzoścami.
Wrzosy występują pospolicie niemal w całej Europie. Rosną także w zachodniej Syberii, w Azji Mniejszej i niektórych częściach Ameryki i Afryki. Pędy wrzosów są cienkie, stosunkowo drobne i pokładają się na ziemi. Liście są zimozielone, igiełkowate. Kwiaty wrzosu są małe, dzwonkowate, najczęściej koloru liliowo-różowego. Zebrane są w długie, wąskie kwiatostany w formie gron. Kwiatostany osiągają mniej więcej 15-25 cm długości.
Wrzos jest rośliną owadopylną, przyciągającą rozmaite owady, w tym pszczoły. Dodatkowo nasiona są przenoszone przez wiatr na duże odległości, co sprzyja łatwemu powstawaniu obszernych wrzosowisk.
Niezwykle godnym uwagi produktem wyrabianym przez pszczoły z nektaru wrzosowego jest miód wrzosowy. Uznawany jest za jeden z najwartościowszych miodów kwiatowych. Znajduje zastosowanie głównie w leczeniu schorzeń na tle wirusowym i bakteryjnym (np. w okresie jesienno-zimowym), chorób prostaty, pęcherza, nerek oraz w przypadku osłabionej odporności.
W stanie naturalnym wrzos przeważnie rośnie w widnych lasach, na polanach, na wzgórzach oraz na torfowiskach. Jest też często uprawiany w pojemnikach lub donicach na tarasach, balkonach, a także w przydomowych ogrodach. Wrzosy często spełniają też rolę roślin okrywowych. Najlepiej wyglądają sadzone w stosunkowo dużych, ale dość luźnych i nieregularnych skupiskach.
Nazwa rodzajowa Calluna wywodzi się z greckiego i odnosi się do czynności zamiatania, czyszczenia. Prawdopodobnie nazwa ta jest związana z faktem, iż pędy wrzosu wykorzystywane były do wyrobu mioteł. Co ciekawe, roślina ta miała więcej takich praktycznych zastosowań. Jej pędy służyły również do produkcji powrozów i strzech, a z korzeni wytaczano uchwyty narzędzi.
W języku polskim wrzos dawniej zwano „wrzesem” (od pradawnego słowiańskiego słowa „vres”). Jednak w efekcie procesów fonetycznych około XI-XII wieku „wrzes” przekształcił się we „wrzos”.
Uznawany w wielu społeczeństwach za symbol szczęścia wrzos jest rośliną, którą spotkać można w całej gamie urokliwych wariantów. Na przestrzeni ostatnich dekad powstały liczne odmiany hodowlane wrzosów o bardzo ciekawej estetyce, np. Alba Erecta, Pink Alicia, Carmen, Long White, Boskoop, Mullion. Poszczególne odmiany różnią się wysokością, pokrojem, typem kwiatów, barwą kwiatów i liści, terminami kwitnienia i kilkoma innymi czynnikami. Większość odmian wrzosów pospolitych kwitnie od lipca do października.
Wrzos pospolity i jego składniki bioaktywne
Surowcami leczniczymi wrzosu są kwiaty i ziele. Składniki te zbierane są głównie w pierwszej fazie kwitnienia rośliny. Zarówno kwiaty, jak i ziele wrzosu obfitują w cenne dla ludzkiego zdrowia składniki, w tym w liczne flawonoidy odpowiedzialne za silne właściwości antyoksydacyjne zioła.
Oto główne substancje aktywne obecne we wrzosie pospolitym:
- flawonoidy (kwercetyna, taksyfolina, katechina, epikatechina, mirycetyna, kemferol),
- garbniki,
- kwasy fenolokarboksylowe,
- diterpenoidy,
- triterpeny,
- kwas chlorogenowy,
- alkaloidy (erykodyna),
- potas,
- krzemionka,
- substancje goryczkowe,
- śluzy,
- glikozydy fenolowe (arbutyna),
- proantocyjanidyny,
- olejek eteryczny.
Wrzos pospolity na sen
Coraz więcej osób poszukuje dziś naturalnych metod poprawy jakości snu i łagodzenia napięć psychicznych. Wrzos pospolity jest jedną z tych mniej znanych, ale zdecydowanie wartych zainteresowania ziół, które mogą pomóc nam w odnalezieniu spokoju wewnętrznego i przywróceniu zdrowego snu. A dodatkowo, które kompleksowo wspomogą nasze zdrowie.
Wrzos od wielu stuleci znany jest ze swoich właściwości relaksacyjnych i kojących. W medycynie ludowej stosowany był między innymi jako remedium na trudności z zasypianiem i złą kondycję nerwową. Jak dokładnie wpływa na nasze ciało i umysł? Przede wszystkim obniża poziom napięcia nerwowego, a co za tym idzie sprawia, że czujemy się bardziej odprężeni, mniej drażliwi, mniej wybuchowi i mniej skłonni do ulegania negatywnym emocjom.
Co więcej, wrzos oprócz działania uspokajającego i relaksującego wykazuje też działanie lekko nasenne. Wypity wieczorem, wprowadza nas w atmosferę snu i sprawia, że moment zaśnięcia przychodzi szybciej. Niwelując napięcie nerwowe, wrzos pospolity pomaga nam też głębiej i spokojniej przespać noc oraz przeciwdziała nagłym wybudzeniom.
Wrzos pospolity będzie także cennym wsparciem w przypadku wyczerpania psychicznego (np. w wyniku trudnych doświadczeń życiowych) i podejmowanego często dużego wysiłku umysłowego (np. z uwagi na wykonywaną pracę zawodową). Koi nerwy i zwiększa odporność na zmęczenie mentalne, a co więcej pomaga się rozluźnić i wypocząć po ciężkim dniu.
Jak stosować wrzos pospolity na dobry sen i spokojne nerwy?
Żeby wrzos pospolity poprawił jakość naszego snu i pomógł wyeliminować problemy z zasypianiem, powinien być stosowany we właściwy sposób. Przede wszystkim ważna jest tutaj pora dnia. Napary z wrzosem lub preparaty z wrzosem należy przyjmować w godzinach popołudniowych i wieczornych. Warto też dbać o odpowiednie dawki.
W jakich formach stosować wrzos na sen i uspokojenie? Oto sprawdzone sposoby:
- Napary z wrzosu pospolitego: 1 czubatą łyżkę kwiatów lub ziela wrzosu zalewamy 1 szklanką wrzątku. Zaparzamy pod przykryciem 10 minut. Odcedzamy i wypijamy (w godzinach wieczornych).
- Wieloskładnikowa herbata ziołowa: do dużego kubka wsypujemy po płaskiej łyżeczce: wrzosu, melisy, kozłka lekarskiego i lawendy. Zalewamy ok. 300 ml wrzątku. Parzymy pod przykryciem 15 minut. Odcedzamy i wypijamy (wieczorem).
- Olejek eteryczny z wrzosu: kilka kropel olejku umieszczamy w kominku do aromaterapii. Dodajemy kilka łyżek wody. Podgrzewamy olejek w kominku przez około 1 godzinę przed pójściem spać.
- Suplementy diety z wrzosem: w przypadku suplementów w postaci kapsułek lub tabletek, zalecane dawki mogą różnić się w zależności od produktu. Zawsze warto stosować się do zaleceń producenta umieszczonych na opakowaniu.
- Kąpiel z wrzosem: suszone kwiaty wrzosu dodajemy do wieczornej relaksującej kąpieli. Kwiaty można też zastąpić olejkiem wrzosowym. Wpływ aromaterapeutyczny i właściwości łagodzące mogą przyczynić się do rozluźnienia, ukojenia nerwów i wejścia w atmosferę snu.
Jeśli zależy nam na mocniejszym efekcie antystresowym i odprężającym, warto połączyć stosowanie ziołowych naparów, suplementów i zabiegów aromaterapii z wypoczywaniem pod specjalną, terapeutyczną kołdrą obciążeniową.
Wrzos – właściwości prozdrowotne
Wrzos pospolity należy do roślin o wysokim potencjale leczniczym. Wykazuje właściwości moczopędne i lekko napotne, detoksykujące i odkażające drogi moczowe.
Pomaga w przypadku dużego natężenia toksyn w organizmie, infekcji w obrębie układu moczowego i problemów z nerkami. Pobudza także wydzielanie śliny, soku żołądkowego i żółci, dzięki czemu usprawnia procesy trawienia.
Wrzos ma również dobre właściwości antybakteryjne, antyoksydacyjne, wykrztuśne, przeciwreumatyczne, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe. Znany jest ponadto z właściwości regenerujących, dzięki którym stanowi cenny naturalny środek do zastosowania zewnętrznego w przypadku niedoskonałości skóry i trudno gojących się ran.
Wrzos pospolity – uprawa
Wrzosy nie są wymagającymi roślinami, ale warto zwrócić uwagę na kilka kwestii, jeśli szykujemy uprawę tej rośliny.
Wrzos pospolity najlepiej czuje się na glebach lekkich, kwaśnych i dobrze przepuszczalnych. Stanowisko powinno być nasłonecznione, ewentualnie lekko zacienione i osłonięte od silnego wiatru. Rośliny należy systematycznie podlewać. Zaleca się też umiarkowane stosowanie nawozów przeznaczonych dla roślin kwasolubnych. Na zimę rekomendowane jest okrywanie roślin (np. igliwiem, kartonami).
Przed posadzeniem roślin warto przemieszać i przekopać ziemię z torfem lub ziemią kompostową. Ziemię wokół wrzosów warto wysypać korą. Sadzonki należy sadzić nie za gęsto, najlepiej w grupach po kilka lub kilkanaście sztuk.
Z wykształcenia kulturoznawca, zawodowo zajmuje się e-marketingiem. Entuzjastka zdrowego, aktywnego stylu życia. Uwielbia gotować, czytać, pić yerba mate, biegać, oglądać dobre filmy i… dobrze spać.
