Owies zwyczajny przed wiekami uznawany był za chwast, dopiero biegiem czasu społeczeństwo poznało jego walory żywieniowe i lecznicze. Co warto wiedzieć, nie tylko nasiona, ale także ziele owsa ma wysoką wartość biologiczną. Surowce te obfitują we flawonoidy, saponiny, proteiny, zdrowe tłuszcze, minerały i inne cenne składniki, dzięki którym wykazują szereg właściwości prozdrowotnych. Jednym z najciekawszych odkryć w kontekście zdrowia jest korzystny wpływ owsa na jakość snu i pracę mózgu. Spożywanie naparów z ziela owsa pomaga wyciszyć organizm, co przekłada się na łatwiejsze zasypianie i głębszy wypoczynek nocny.
W pigułce:
- Owies, dzięki swojej wielowymiarowej naturze, znajduje zastosowanie jako naturalny środek wspomagający i ciało, i umysł.
- Ziele owsa działa uspokajająco, a jednocześnie wspiera funkcje kognitywne, poprawiając pamięć i koncentrację.
- Herbatka z ziela owsa wypijana wieczorem pozytywnie wpływa na sen. Niweluje wyczerpanie nerwowe i redukuje stres. Podobnie działają kąpiele z dodatkiem odwaru z owsa.
- Dodając owies do codziennej diety, wspomagamy cały organizm. Zioło m.in. wzmacnia odporność, usprawnia pracę układu trawiennego, wspiera układ krążenia i pomaga w normalizacji poziomu cukru i cholesterolu.
Owies – wszechstronna roślina lecznicza i cenny składnik diety

Owies zwyczajny (Avena sativa) to roślina jednoroczna z rodziny wiechlinowatych wywodząca się z obszarów Europy Środkowej i Wschodniej. W stanie dzikim spotkać go można gównie na terenach górskich. Jest rośliną wytrzymałą i posiadającą mocno rozwinięte zdolności do adaptowania się do trudnych warunków. Znany był w starożytnym Egipcie, a pierwsze wzmianki o nim pochodzą z okresu brązu (ok. 1500 lat p.n.e.).
Owies posiada smukłą, sztywną, wyprostowaną łodygę (zwaną słomą lub źdźbłem) osiągającą na ogół 80-100 cm wysokości. Wyposażony jest w długie, wąskie intensywnie zielone liście naprzemiennie usytuowane na łodydze. Kwiatostany to luźne, rozgałęzione wiechy zakończone zwisającymi kłosami. Każdy kłosek wytwarza od 1 do 3 kwiatów, z których następnie wykształcają się ziarna. Nasiona owsa otoczone są plewami, które wpływają na ich trwałość i odporność na niekorzystne warunki środowiskowe. Roślina najlepiej rośnie w klimacie umiarkowanym i wilgotnym.
Współcześnie owies uprawiany jest w wielu miejscach na całym globie, w tym w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Jest niezwykle cenny w dietetyce i przemyśle spożywczym. Jest też ważnym surowcem w przemyśle paszowym. Stosowany jest także w branży farmaceutycznej, zielarskiej i kosmetycznej.
W sektorze żywieniowym najpopularniejszym produktem pozyskiwanym z owsa są płatki owsiane stanowiące doskonałe źródło wolno przyswajalnych węglowodanów, minerałów i innych cennych składników. Pozostałe cieszące się zainteresowaniem produkty z owsa to: kasza owsiana, napoje owsiane, mąka owsiana, otręby owsiane i sok z młodej trawy owsianej.
Owies w ziołolecznictwie
Nasycony fitozwiązkami i błonnikiem owies coraz częściej doceniany jest w medycynie naturalnej. Posiada niezwykle korzystne dla ludzkiego organizmu proporcje składników odżywczych, w tym aminokwasów, białek i kwasów tłuszczowych. Dlatego wśród wszystkich zbóż to właśnie owiec uważany jest za najwartościowszy dla naszego zdrowia. W zapobieganiu i zwalczaniu rozmaitych przypadłości wykorzystywana jest głównie świeża trawa pozyskiwana z młodego, wzrastającego dopiero owsa, a także suszone ziele owsa (słoma owsiana).
Zarówno napary z owsa, jak i sok z trawy owsianej mają liczne zastosowania w fitoterapii. Napar z suszonego ziela owsa znany jest między innymi z działania uspokajającego i wspierającego jakość snu. Ziele działa korzystnie na układ nerwowy i jest niezwykle pomocne w stanach wyczerpania psychicznego. Co więcej, owsiane napary są wsparciem w naturalnej regulacji poziomu cholesterolu. Przyczyniają się też do usprawnienia pracy przewodu pokarmowego i poprawy funkcji trawiennych, co jest istotne dla osób z problemami jelitowymi. Ziele owsa jest także cenione za działanie wzmacniające organizm.
Świeża trawa owsa, z której wyciskany jest sok, wyróżnia się wysoką zawartością chlorofilu, antyoksydantów oraz witamin z grupy B, co czyni ją wsparciem dla układu odpornościowego. Taki sok pomaga też w oczyszczaniu krwi i zwiększa poziom jej dotlenienia. Wykazuje także właściwości detoksykujące, wspiera pracę serca, poprawia krążenie i pozytywnie wpływa na wzrok. Może też pomóc w poprawie kondycji skóry, włosów i paznokci.
Wartości odżywcze owsa

W 100 g ziarna owsa znajduje się 389 kcal. Główną rolę odgrywają tu węglowodany – owies dostarcza ich więcej niż inne zboża, będąc jednocześnie doskonałym źródłem energii. Dominującym cukrem jest w owsie skrobia. Dzięki niej nasiona owsa są sycące i idealne dla osób aktywnych fizycznie.
Owies jest też nieocenionym źródłem błonnika pokarmowego. Szczególnie istotną cechą jest tu wyjątkowo wysoka zawartość błonnika rozpuszczalnego. Obecne w roślinie beta-glukany i fitosterole korzystnie wpływają na funkcje odpornościowe organizmu oraz regulują poziom cholesterolu i cukru we krwi. W owsie nie brakuje także błonnika frakcji nierozpuszczalnej, która wspomaga procesy trawienne i działa jak naturalny „oczyszczacz” jelit.
Owies zawiera ponadto szeroki wachlarz składników mineralnych, takich jak: krzem, miedź, magnez, cynk, potas, fosfor, wapń, żelazo. Są w nim też ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witaminy z grupy B i witamina E. Również białko owsa ma wysoką wartość dla naszego organizmu. Wyróżnia się wysoką zawartością globulin i obecnością aż 7 aminokwasów egzogennych (takich, których organizm nie jest w stanie produkować samodzielnie i które musi pobierać z pokarmów), w tym lizyny, tryptofanu, izoleucyny i waliny.
Owies dostarcza nam też niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak: kwas linolowy (24-48%), kwas oleinowy (29-53%) i kwas alfa-linolenowy (1-5%), przez co wspiera funkcje serca i układu nerwowego. Są w nim również cenne dla mózgu saponiny i alkaloidy. Zawarte w roślinie polifenole nadają jej silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki którym pomaga zmniejszać ryzyko nowotworów i innych chorób cywilizacyjnych (np. cukrzycy).
Owies – właściwości lecznicze
Owies posiada szereg właściwości zdrowotnych, dzięki którym wspomaga zdrowie całego organizmu. Wyciągi z owsa wykazują właściwości moczopędne, za sprawą których zioło wspiera pracę nerek, pęcherza i moczowodów oraz pomaga w profilaktyce kamicy nerkowej. Dzięki zawartemu błonnikowi rozpuszczalnemu owies posiada również właściwości prebiotyczne, poprzez które wspomaga florę jelitową i wpływa korzystnie na trawienie.
Co ważne, ziele owsa stymuluje proces usuwania toksyn z organizmu. Obecne w nim związki bioaktywne wykazują też właściwości przeciwzapalne i przeciwreumatyczne. Dzięki zawartości krzemionki zielony owies dodatnio wpływa na kondycję kości i stawów. Pozytywne oddziaływanie odwarów z ziela owsa na psychikę i jakość snu to kolejny powód, dla którego warto włączyć ten surowiec do diety.
Najważniejsze właściwości owsa:
- tonizujące pracę układu nerwowego,
- uspokajające i wspomagające sen,
- niwelujące napięcie i lęk,
- kardioprotekcyjne,
- przeciwutleniające,
- moczopędne,
- przeciwzapalne,
- regenerujące,
- odtruwające,
- wzmacniające,
- antyseptyczne,
- nawilżające,
- ochronne,
- łagodzące,
- prebiotyczne.
Ziele owsa – właściwości antystresowe. Wzmocnienie i ochrona układu nerwowego

Obecne w zielu owsa flawonoidy, lignany, saponiny i alkaloidy wpływają na wzmocnienie układu nerwowego i normalizację jego pracy. Pomagają zredukować poziom stresu i oddalają od nas niepokój i lęki. Napary lub wywary z owsa stosowane systematycznie przyczyniają się do utrzymania równowagi emocjonalnej, łagodząc objawy przemęczenia umysłowego. Te efekty działania owsa są niezwykle cenne z punktu widzenia osób cierpiących na zaburzenia nerwicowe, lękowe oraz narażonych na długotrwały stres, potrzebujących stabilizacji i poczucia wewnętrznego spokoju
O czym również warto wspomnieć, wyciągi z liści owsa stymulują mózg do pracy. Wpływają korzystnie na pamięć, koncentrację i sprawność naszego intelektu. Zawarte w roślinie substancje czynne takie jak chlorofil pobudzają przepływ krwi w mózgu, zwiększając transport tlenu i składników odżywczych do komórek nerwowych.
W rezultacie mózg działa wydajniej, co przydaje się w sytuacjach stresowych, przy osłabionej kondycji nerwowej oraz przy pracy wymagającej intensywnego skupienia. Częste sięganie po sok z trawy owsianej lub naparów z owsa pozytywnie wpływa na procesy poznawcze, sprzyjając efektywnemu przetwarzaniu informacji przez mózg.
Dobroczynne oddziaływanie owsa na układ nerwowy związane jest także z obecnością witamin z grupy B, magnezu oraz wapnia, które odgrywają ważną rolę w regeneracji i prawidłowej pracy neuronów.
Ziele owsa na sen i uspokojenie. Pomoc w bezsenności i wyczerpaniu nerwowym
Zielone części rośliny działają tonizująco i wspierają naturalną równowagę neuroprzekaźników, przez co pomagają w stabilizacji nastroju i redukcji uczucia wyczerpania psychicznego. Owies jest dzięki temu cennym wsparciem dla osób borykających się z przewlekłym stresem, często odczuwających nadmierne pobudzenie nerwowe i drażliwość oraz cierpiących na problemy ze snem.
Napary z owsa wpływają na poczucie wewnętrznego wyciszenia, przyczyniając się do redukcji napięcia i ułatwiając odprężenie. Roślina jest skutecznym sposobem na skołatane nerwy, szczególnie wtedy, gdy stres zaburza równowagę psychiczną i codzienne funkcjonowanie.
Co warto podkreślić, owies zawiera tryptofan – aminokwas odpowiedzialny za produkcję serotoniny, która w naturalny sposób zwiększa wydzielanie hormonu snu. Dzięki temu pomaga osobom mającym trudności z zasypianiem, zwłaszcza gdy towarzyszy im wyczerpanie psychiczne lub wzburzenie emocjonalne. Co więcej, owies jest jednym z najlepszych źródeł melatoniny w produktach spożywczych, przez co dodatkowo wspiera organizm w procesie niwelowania zaburzeń rytmu dobowego i może okazać się pomocny dla osób cierpiących na przewlekłą bezsenność.
Stosowane wieczorami ziele owsa inicjuje zasypianie i pomaga osiągnąć głębszy, bardziej regenerujący sen. Aby zmaksymalizować efekty, warto stosować owies zarówno wewnętrznie (w formie naparów) jak i zewnętrznie (w postaci kąpieli). Takie podejście pozwala uzyskać pełne działanie kojące zarówno na poziomie fizycznym, jak i emocjonalnym. Kąpiele z dodatkiem wyciągu z zielonych części owsa przynoszą ulgę przy nadmiernym napięciu nerwowym i pomagają w rozluźnieniu ciała, ułatwiając uzyskanie spokojnego snu.
Jak zrobić herbatę owsianą na dobry sen?

Odwar z ziela owsa wypity wieczorem ukoi nasze nerwy, wprowadzi nas w odprężenie i zapewni nam szybsze zaśnięcie oraz lepszy sen.
Aby przygotować taki odwar, wsypujemy 1 łyżkę stołową suszonego ziela owsa do garnka. Zalewamy 200 ml wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy około 5 minut na bardzo małym ogniu. Odstawiamy do lekkiego przestygnięcia, przecedzamy i pijemy na ciepło przed snem.
Dla lepszych rezultatów możemy połączyć ziele owsa z innymi ziołami na sen, np. arcydzięglem litworem, tarczycą bajkalską, melisą lekarską lub tragankiem błoniastym.
Kąpiel z owsem – ulga po ciężkim dniu i pomoc w zasypianiu
Kąpiel z dodatkiem odwaru z ziela owsa to doskonały sposób na ukojenie nerwów po trudnym dniu i zapewnienie sobie lepszego snu.
2-3 garście ziela owsa gotujemy w 2 litrach wody przez 10 minut. Następnie przecedzamy i wlewamy odwar do kąpieli.
Po kąpieli z owsem warto okryć się kołdrą obciążeniową 6kg, która zmaksymalizuje efekt relaksacji i uspokojenia.
Kąpiele z owsem redukują zmęczenie, stres i pomagają w zasypianiu. Mają także zastosowanie w przypadku reumatyzmu, artretyzmu, chorób skóry, osłabienia organizmu i dolegliwości ze strony układu moczowego.
Owies jako wartościowe źródło błonnika, owies pomocny w zbijaniu cholesterolu i wysokiego cukru we krwi
Ze względu na wysoką zawartość błonnika, beta-glukanów i steroli owies wspiera zdrowie serca i układu krążenia, a także wpływa korzystnie na gospodarkę węglowodanową i metabolizm. Posiada niski indeks glikemiczny, przez co pomaga normować poziom glukozy we krwi. Ziarno owsa zapewnia uczucie sytości na długo i zapobiega podjadaniu między posiłkami. Regularne spożywanie produktów owsianych (np. owsianki) wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi i ogranicza ryzyko tworzenia się blaszki miażdżycowej.

Z wykształcenia kulturoznawca, zawodowo zajmuje się e-marketingiem. Entuzjastka zdrowego, aktywnego stylu życia. Uwielbia gotować, czytać, pić yerba mate, biegać, oglądać dobre filmy i… dobrze spać.