Engelwortel – een ongebruikelijke wortel ter ondersteuning van een gezonde slaap

Engelwortel is een bekende medicinale plant uit de selderijfamilie die vooral in bergachtige gebieden voorkomt. Ooit kwam de plant veel voor in het wild, maar tegenwoordig is het een zeldzaam exemplaar. De plant wordt echter op niet onaanzienlijke schaal gekweekt, omdat zijn eigenschappen hem waardevol maken in de fytotherapie om veel kwalen te bestrijden. Hoewel engelwortel vooral bekend staat om zijn vermogen om spijsverteringsproblemen tegen te gaan, heeft het kruid ook veel andere voordelen. Het is onder andere de moeite waard om te gebruiken bij slaapstoornissen.

In een notendop:

• Arcydzięgiel, zwany też anielskim zielem, to jedna z najważniejszych roślin w medycynie naturalnej.
• Surowcem lekarskim arcydzięgla jest korzeń, z którego można przyrządzać prozdrowotne napary i odwary. W powszechnym zastosowaniu jest również olejek arcydzięglowy.
• Spośród licznych właściwości arcydzięgla jedną z najistotniejszych jest zmniejszanie napięcia nerwowego, co przekłada się na efekt odprężenia, wyciszenia wewnętrznego i poprawy jakości snu.
• Arcydzięgiel redukuje stres, rozluźnia spięte mięśnie, koi nerwy, przeciwdziała zmęczeniu mentalnemu i problemom ze snem. Jednocześnie wykazuje wiele innych właściwości, między innymi zwalcza bóle i wspomaga układ trawienny.
• Arcydzięgiel (arcydzięgiel lekarski) – zioło o wielkim potencjale prozdrowotnym

Arcydzięgiel (łac. Angelica archangelica Linn) to jedno z najbardziej cenionych w medycynie ludowej ziół. Wykorzystywany jest przez ludzkość od czasów starożytnych. Stosowano go między innymi przy dolegliwościach kobiecych, w tym w bólach miesiączkowych, po porodach, a także w celu złagodzenia objawów klimakterium.

Surowcem leczniczym jest korzeń arcydzięgla (Radix Archangelicae) obfitujący w olejki eteryczne, fitosterole i związki polifenolowe. Z uwagi na szerokie spektrum właściwości leczniczych korzeń arcydzięgla miał w dawnych czasach sławę panaceum na wszelkie przypadłości.

W istocie, jest to jeden z najskuteczniejszych i najbardziej aktywnych ziołowych środków pomocnych w problemach czysto fizycznych, jak i związanych z funkcjonowaniem psychiki. Co więcej, arcydzięgiel to również znany z wysokiej efektywności środek na dolegliwości skórne.

Arcydzięgiel znany jest również pod wieloma innymi nazwami, takimi jak: arcydzięgiel lekarski, dzięgiel lekarski, archangielski korzeń, anielski korzeń, dzięgiel wielki, anielskie ziele, angelika. Nazwa zioła pochodzi od greckiego „archangelos”, czyli „archanioł”.

Według legendy wieść o cudownych właściwościach arcydzięgla objawił ludziom archanioł Rafael. W średniowieczu dzięgiel należał do kanonu najbardziej docenianych ziół. Ze względu na prozdrowotną moc zakonnicy nazwali go zielem Ducha Świętego. Wywary z dzięgla były uznawane za antidotum na skołatane nerwy. Żucie korzenia dzięgla miało zapewniać zdrowie i długowieczność.

​Gdzie występuje i jak wygląda arcydzięgiel?

Arcydzięgiel występuje głównie krajach europejskich i azjatyckich. Spotkać go można na terenach górskich, w wilgotnych miejscach między skałami, a także nad brzegami rzek i potoków.

W Polsce rośnie w Karpatach i Sudetach (jest objęty ochroną). W wielu miejscach w Europie jest też uprawiany w celach handlowych. Oprócz korzeni wykorzystuje się jego kłącza, czasem owoce i liście. Zbiory odbywają się w październiku następnego roku po wysiewie. Odcina się najpierw nadziemną część rośliny, a następnie ostrożnie wydobywa się z gleby korzenie.

Arcydzięgiel wytwarza bardzo specyficzny, intensywny, korzenno-żywiczny zapach. W smaku zioło jest lekko słodkawe i korzenne. Dzięgiel lekarski jest sporych rozmiarów rośliną (osiąga wysokość do 2 m) o grubej, nagiej, rozgałęzionej, pustej w środku łodydze.

Liście arcydzięgla są duże, pierzaste, usytuowane na długich ogonkach. Kwiaty są małe, kuliste, zielono-żółte i zebrane w baldachy. Z krótkiego podziemnego kłącza rośliny wyrastają podłużne, cienkie, brunatne korzenie. Roślina kwitnie od maja do lipca.

​Arcydzięgiel jako remedium na problemy ze snem

Arcydzięgiel ma szerokie zastosowanie zdrowotne, przy czym bardzo często wykorzystywany jest w celu poprawy kondycji systemu nerwowego. Napary z korzenia dzięgla są wykorzystywane m.in. w przypadku: nerwicy wegetatywnej, nerwobóli, zaburzeń depresyjnych i lękowych, nadpobudliwości, zaburzeń faz snu, parasomnii, bezsenności, wysokiego poziomu stresu, zmęczenia psychicznego.

Arcydzięgiel poprzez działanie uspokajające i niwelujące aktywność ośrodkowego układ nerwowy, pomaga się wyciszyć, odprężyć i odzyskać stan harmonii wewnętrznej. Głównymi składnikami odpowiedzialnymi za te właściwości dzięgla są kumaryny (a szczególnie angelicyna). Występujący w dużym stężeniu w korzeniu arcydzięgla olejek eteryczny wykazuje działanie rozluźniające i zapewnia efekt ukojenia nerwów.

Zwalczając napięcie, niepokój i stres oraz normując nastrój, arcydzięgiel pozytywnie wpływa na proces zasypiania i podnosi jakość snu w ciągu nocy.

Żeby zwiększyć siłę działania arcydzięgla na układ nerwowy, warto regularnie, najlepiej codziennie, korzystać z jego dobrodziejstw. Jak każde zioło, również archangielskie ziele, wykazuje najwyższą skuteczność przy dłuższym czasie stosowania. Jednocześnie warto sprawdzić, czy aby na pewno dobrze dobieramy sobie godziny snu. Można to zrobić za pomocą kalkulatora snu.

​Jak stosować arcydzięgiel na dobry sen?

Jeśli chcemy zredukować napięcie psychiczne i doczekać się spokojnego, zdrowego snu przy wsparciu jednego z najważniejszych ziół fitoterapii, czyli arcydzięgla lekarskiego, mamy do wyboru kilka jego postaci:

• rozdrobniony korzeń arcydzięgla – można z niego robić odwary i napary,
• sproszkowany korzeń arcydzięgla – nada się do przyrządzania ziołowych mikstur i naparów, można go też pić z mlekiem i miodem,
• olejek z korzenia arcydzięgla – możemy wlać kilka kropli olejku arcydzięglowego do kąpieli lub wykonać masaż z jego udziałem.

Arcydzięgiel na sen stosować można samodzielnie lub w połączeniu z innymi ziołami o podobnych właściwościach, takimi jak chmiel zwyczajny, werbena cytrynowa, melisa czy kozłek lekarski.

W przypadku problemów ze snem, a także wyczerpania psychicznego, stresu, odczuwania lęku i napięcia, napary, odwary i mikstury prozdrowotne z arcydzięglem warto spożywać w godzinach wieczornych. Jeśli chcemy zmaksymalizować efekty działania tego zioła, można pokusić się także o zastosowanie specjalnej kołdry obciążeniowej.

​Arcydzięgiel – właściwości lecznicze

Składnikami aktywnymi arcydzięgla są między innymi: olejek eteryczny (a w nim: felandren, cymen, pinen, kwas hydroksydekapentanowy i kwas masłowy), fitosterole, garbniki, gorycze, żywice, kwasy organiczne, flawonoidy, triterpeny, kumaryny.

Jak działa arcydzięgiel?

• Arcydzięgiel uśmierza bóle różnego rodzaju, pomaga zwalczać gorączkę i przeziębienia. Łagodzi bóle brzucha, bóle reumatyczne, nerwobóle, bóle głowy.

• Arcydzięgiel zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i enzymów trawiennych i stymuluje produkcję śliny, usprawniając procesy trawienia pokarmów.

• Korzeń arcydzięgla to skuteczny środek przeciwzapalny, antybakteryjny i antyseptyczny. Wykazuje też lekkie działanie moczopędne, wspierając proces oczyszczania organizmu z toksyn.

• Dzięgiel wielki korzystnie wpływa na pracę mózgu, redukuje zmęczenie psychiczne, poprawia samopoczucie i wycisza napięcie nerwowe.

• Arcydzięgiel działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, niweluje skurcze żołądka i jelit, redukuje bóle menstruacyjne. Wykazuje też właściwości hipotensyjne (obniża ciśnienie).

​Arcydzięgiel lekarski i jego zastosowania prozdrowotne

Arcydzięgiel stosowany przed posiłkami pobudza apetyt, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i wspomaga trawienie, zaś stosowany po posiłkach chroni przed wzdęciami, uczuciem pełności w brzuchu i gazami. Wieczorne aplikowanie naparów z arcydzięgla to z kolei dobra metoda na relaksację ciała i umysłu oraz dobry sen.

Archangielski korzeń może być pomocny przy:

• zaburzeniach pracy układu pokarmowego, bólach brzucha,
• reumatyzmie, artretyzmie, gośćcu,
• problemach ze snem,
• nadmiernym napięciu nerwowym, stresie, wyczerpaniu psychofizycznym, nerwicach,
• kaszlu,
• stanach zapalnych jamy ustnej i gardła,
• utracie apetytu,
• osłabieniu motoryki jelit,
• skurczach dróg żółciowych,
• zaburzeniach metabolizmu.

​Napary z arcydzięgla? Preparaty z arcydzięglem? Jak stosować anielskie ziele?

Arcydzięgiel stosowany pod pod postacią kapsułek lub kropli należy stosować ściśle według zaleceń producenta preparatu.

Z rozdrobnionego korzenia arcydzięgla możemy przyrządzać zarówno napary (poprzez zalanie wrzątkiem), jak i odwary (poprzez krótkie gotowanie). Przy surowcu o większym stopniu rozdrobnienia (np. sproszkowany lub drobno zmielony korzeń) lepiej sprawdzą się napary, a przy surowcu podzielonym na stosunkowo duże cząstki, lepsze będą odwary.

Odwar z korzenia arcydzięgla: 1 łyżkę korzenia arcydzięgla wsypujemy do garnka i zalewamy 1,5 szklanki wody. Doprowadzamy do wrzenia. Gotujemy na małym ogniu bez przykrycia przez 5 minut. Odcedzamy i wypijamy.

Napar z korzenia arcydzięgla: 1 łyżkę korzenia arcydzięgla zalewamy szklanką wrzącej wody. Przykrywamy na 15 minut. Odcedzamy i wypijamy.

Spożywamy maksymalnie 3 razy dziennie po 1 szklance.

Odwary i napary można pić przed posiłkami (aby aktywizować procesy trawienia) lub po posiłkach (aby zapobiec dolegliwościom gastrycznym). W innych dolegliwościach możemy spożywać płyn według uznania, np. między posiłkami. Na kłopoty ze snem najlepiej sięgnąć po napar lub odwar z dzięgla około 1-2 godziny przed pójściem spać.

​Arcydzięgiel naturalnym remedium na bielactwo i inne problemy skórne

Dzięgiel ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, dlatego dobrze sprawdza się w przypadku uszkodzeń skóry i infekcji skórnych. Ponieważ pobudza wydzielanie melaniny w skórze, jest też pomocny przy bielactwie. Olejek arcydzięglowy działa łagodząco, wspomaga regenerację skóry i zmniejsza swędzenie (np. przy świerzbie).

​Arcydzięgiel – przeciwwskazania. Kto nie powinien korzystać z dzięgla lekarskiego?

Arcydzięgla nie powinno się stosować przed ekspozycją na słońce, ponieważ ma właściwości fotouczulające. Nie powinny go stosować osoby z chorobą wrzodową i ciężkimi chorobami nerek. Nie jest zalecany w ostrych stanach z

Karolina Dylewska

Afgestudeerd in culturele studies, professioneel bezig met e-marketing. Enthousiast over een gezonde, actieve levensstijl. Ze houdt van koken, lezen, yerba mate drinken, hardlopen, goede films kijken en… een goede nachtrust.